Stephen King, czyli jeden z najpopularniejszych pisarzy na świecie, powszechnie uznawany jest za mistrza grozy. Autorowi poczytnych powieści i opowiadań nie można odmówić wyobraźni i umiejętności budowania napięcia. Jego nierzadko wielowątkowe utwory od lat cieszą się ogromnym zainteresowaniem milionów czytelników. Choć King kojarzony jest przede wszystkim z literaturą grozy, w swoich książkach porusza również wiele innych aspektów, dając odbiorcy powód nie tylko do lęku, lecz również do wzruszeń, śmiechu i refleksji. Niniejszy przegląd uwzględnia nie tylko typowe horrory. Pozycje zostały wybrane w taki sposób, by czytelnik mógł przekonać się o różnych twarzach autora i jak najlepiej poznać jego twórczość.
1. Cmętarz zwieżąt
Choć gusta i powody do strachu bywają różne, dla mnie to najlepszy horror, jaki kiedykolwiek wyszedł spod pióra Stephena Kinga. Czytając tę powieść jako nastolatek, niejednokrotnie zamykałem książkę, by na chwilę ochłonąć i dopiero powrócić do lektury. Zarówno tematyka, jak i sposób prowadzenia fabuły sprawia, że czytanie nie jest w stanie odbyć się bez ciarek przechodzących po plecach. Chapeau bas!
Cmętarz zwieżąt opowiada o rodzinie Creedów, która wprowadziła się do nowego domu w Ludlow. Z pozoru miasteczko wydaje się przyjazne i stanowi dla nich idealne miejsce do życia, zwłaszcza po zgiełku poznanym w tętniącym życiem Chicago. Bohaterowie tej książki to młody lekarz, jego żona, dwójka dzieci oraz kot, który już od początku spogląda na nas z okładki. Ogromne znaczenie ma jednak nie tylko nowy, piękny dom i mili sąsiedzi Creedów, ale przede wszystkim droga, na której cały czas jeżdżą ciężarówki i cmentarz w lesie, gdzie znajdują się nagrobki postawione przez dzieci. Na bramie cmentarza widnieje napis CMĘTARZ ZWIEŻĄT. Puryści już mogą być spokojni, że błędy ortograficzne w tytule powieści nie są dziełem wydawców.
King porusza tematykę rodzinnej miłości i ludzkiej desperacji, a powieść zmusza czytelnika do zastanowienia się, gdzie leżą granice zła. Choć z treści utworu możemy dowiedzieć się, że: Nie należy wierzyć, iż istnieją granice grozy, którą zdolny jest przyjąć ludzki umysł.
W ramach ciekawostki warto jeszcze wspomnieć o okolicznościach powstania tejże książki. Stephen King pracował nad nią w wynajętym domu w Orrington. Tuż za domkiem znajdował się… cmentarz dla zwierząt.
2. Bastion
Najdłuższa powieść (prawie 1200 stron!) Stephena Kinga i często oceniana przez fanów jako najlepsza książka w całym dorobku pisarskim Mistrza Grozy.
Bastion to wizja postapokaliptycznego świata. Naszą planetę spotkała zagłada przez nowoczesną broń biologiczną. Śmiercionośny wirus rozpowszechnia się w niesamowitym tempie, nie dając żadnych objawów alarmowych. Wszystko zaczęło się od zwyczajnego kichnięcia. Zagładę przeżywają nieliczni, którzy starają się odnaleźć w nowych, niezbyt korzystnych warunkach. Ocalali mają prorocze sny, w których widzą zapowiedź przybycia Wysłanników Dobra i Zła. Każdy musi wybrać, po jakiej stronie się opowiedzieć, a potem podążać obraną drogą. Skutkuje to powstaniem dwóch obozów, z których jeden chce ratować, a drugi niszczyć to, co zostało ze znanego nam świata.
Choć pomysł na fabułę wydaje się już nieco zbyt wyeksploatowany zarówno przez pisarzy, jak i twórców kina, to historia w wykonaniu Kinga wciąga i fascynuje. Warto też wziąć pod uwagę, że utwór po raz pierwszy został wydany w 1978 roku, a wiele książek i filmów o podobnej tematyce ukazało się później. Niemniej miłośnicy takich klimatów będą wniebowzięci.
Stephen King w swojej powieści cały czas daje nam do zrozumienia, że konfrontacja dobra i zła jest nieunikniona. Ponadto ukazuje, że w obliczu zagłady w ludziach mogą obudzić się prymitywne i niegodne pochwały instynkty. Na szczęście nawet w takim świecie nie brakuje miejsca na miłość, przyjaźń i braterstwo.
3. Miasteczko Salem
Jedna z pierwszych powieści w portfolio Stephena Kinga, wydana w 1975 roku. Tytułowe Salem to skrócona nazwa Jerusalem, fikcyjnego miasteczka położonego w stanie Maine, gdzie mieszka popularny autor horrorów i gdzie toczy się akcja wielu jego utworów. W Salem wychował się Ben Mears, jeden z bohaterów książki. Po 25 latach Ben wraca do rodzinnego miasta w poszukiwaniu inspiracji do napisania nowej powieści, gdyż jest znanym pisarzem. Czy to jedyny powód? Niekoniecznie. Mężczyzna pragnie przede wszystkim rozliczyć się z przeszłością.
Po jego przyjeździe w miasteczku zaczynają dziać się dziwne rzeczy. W niewyjaśnionych okolicznościach zaczynają ginąć ludzie i zwierzęta. Ben wraz z mieszkańcami Salem pragnie rozwiązać zagadkę i dowiedzieć się, kto za tym wszystkim stoi.
Miasteczko Salem to dowód na to, że King już na początku swojej pisarskiej drogi potrafił w znakomity w sposób budować napięcie i dawkować je tak, by czytelnik nie mógł oderwać się od lektury. Pisarz grozy ma znacznie trudniejsze zadanie niż twórcy filmów w tym gatunku. Łatwiej przerazić człowieka obrazem i dźwiękiem niż słowem. Kingowi jednak wywołanie strachu u czytelnika udaje się bardzo dobrze. Pisarz ten potrafi za pomocą tekstu pobudzić wyobraźnię i zjeżyć włos na głowie.
4. Ręka Mistrza
Powieść z 2008 roku, czyli można ją uznać za jedną z nowszych, uwzględniając niezwykle bogaty dorobek pisarski Stephena Kinga. Czytelnicy oraz krytycy docenili tę książkę, ponieważ jest ona nie tylko dobrym horrorem, ale również ciekawą powieścią psychologiczną. Nie bez powodu była nominowana do Bram Stoker Award 2009 w kategorii Najlepsza powieść.
Bohaterem utworu jest Edgar Freemantle. Mężczyzna w wyniku groźnego wypadku samochodowego traci rękę i ma niemałe problemy ze zdrowiem psychicznym, co objawia się między innymi silnymi napadami szału. Edgar korzysta z pomocy psychologa, który zaleca mu, by wybrał się na Duma Key, malowniczą i odosobnioną wyspę, położoną na wybrzeżu Florydy. Edgar wynajmuje więc dom w nowym miejscu i odkrywa, że chce zając się rysowaniem. Jego talent nie będzie jednak czymś pozytywnym, gdyż okaże się, że kryją się za nim bardzo destrukcyjne możliwości.
Choć jak to bywa u Kinga, szczególnie w jego nowszych książkach, na rozwój akcji trzeba będzie nieco poczekać. Jednak naprawdę warto przeczytać Rękę mistrza właśnie po to, by przekonać się, że jest on nie tylko rewelacyjnym twórcą horrorów, lecz także niebywałym psychologiem.
5. Skazani na Shawshank
Choć Skazanych na Shawshank nie można nazwać książką, bo jest to jedno z opowiadań z wydanego po raz pierwszy w 1982 roku zbioru Cztery pory roku, to trzeba ich uwzględnić w tego rodzaju zestawieniu, mającym na celu pokazanie różnorodności literackiej w karierze Stephena Kinga.
Akcja opowiadania rozgrywa się w Shawshank. Jest to więzienie o zaostrzonym rygorze, gdzie władze mają przede wszystkim okrutni strażnicy, dla których więźniowe nie mają praktycznie żadnej wartości. W Shawshank przemoc jest elementem codziennego życia. Główny bohater utworu to Andy Dufresne, który niegdyś był bankierem, a teraz odsiaduje dożywotni wyrok za podwójne morderstwo. Andy oskarżony jest o zabójstwo swojej żony i jej kochanka. Choć starał się udowodnić swoją niewinność, sąd uznał, że mężczyzna jest winien popełnionych zbrodni i skazał go na dożywocie.
Choć Andy jest główną postacią w Skazanych na Shawshank, jego losy poznajemy z perspektywy innego bohatera noweli. Narratorem jest Rudy, Irlandczyk, który również odbywa karę na terenie więzienia Shawshank. Rudy zaprzyjaźnia się z Andym, a czytelnikowi opowiada o swoim towarzyszu niedoli, w interesujący sposób prezentując realia życia w więzieniu.
6. To
Jedna z najdłuższych powieści Kinga. Nie jest to idealna propozycja dla osób rozpoczynających swoją przygodę ze Stephenem Kingiem, bo mało kto lubi poznawać twórczość danego pisarza od książki mającej ponad 1000 stron. Jednak osoby, które mają już za sobą kilka przeczytanych pozycji autorstwa Mistrza Grozy, powinny odhaczyć tę książkę na liście przeczytanych.
Akcja książki rozgrywa się w Derry, czyli kolejnym fikcyjnym miasteczku położonym w stanie Main. Pewnego dnia grupa dzieci spotyka TO. Większości z nich udało się przeżyć spotkanie i wyjechać z miasteczka. Niestety TO wraca po dwudziestu latach, a ocalali muszą powrócić do rodzinnego miasteczka. Bohaterowie muszą zmierzyć się z koszmarem dzieciństwa.
Powieść To jest nie tylko jedną z najdłuższych książek Kinga, lecz przez wielu uznawaną również za jedną z najlepszych, jakie dane było autorowi stworzyć w całym swoim życiu. Historia wciąga i przeraża, czyli ma wszystko, czego zazwyczaj wymagamy od dobrej literatury grozy. Jak przystało na Stephena Kinga, otrzymujemy akcję rozwijającą się w sposób stopniowy, wraz z upływem stron. Do tego dochodzą nieszablonowe postacie, które King potrafi tworzyć jak mało kto.
7. Misery
Jedna z moich ulubionych książek Stephena Kinga, w której Mistrz Grozy prezentuje naprawdę maksimum swojej formy. Bohaterem powieści jest Paul Sheldon, znany pisarz, autor poczytnych powieści dla kobiet. Największą popularnością cieszy się jego cykl o Misery Chastain. Mężczyzna ma jednak dość tworzenia tego rodzaju tandetnych opowieści i w swojej najnowszej książce uśmierca główną bohaterkę. Pewnego dnia w czasie zamieci śnieżnej Paul ma groźny wypadek samochodowy. Przytomność odzyskuje w domu Annie Wilkes, pielęgniarki, która wyciągnęła go z samochodu i zabrała do siebie. Okazuje się, że kobieta jest wielką fanką książek o Misery. Wszystko byłoby dobrze, gdyby nie maniakalna postawa Annie. Wkrótce kobieta wraca do domu z nową książką Paula, z której ma się dowiedzieć, że jej ukochana bohaterka nie żyje. W tym momencie rozpoczyna się prawdziwy koszmar dla pisarza.
Stephen King w Misery pokazuje, że nawet z ograniczonym do jednego domu miejscem akcji i udziałem dwojga bohaterów potrafi stworzyć mrożącą krew w żyłach opowieść.
Misery trafiła na wielki ekran w 1990 roku. Jest to jedna z najlepszych ekranizacji twórczości Stephena Kinga, a Kathy Bates za znakomitą rolę Annie Wilkes została nagrodzona Oscarem.
8. Worek kości
Michael Noonan w wieku 36 lat traci swoją ukochaną żonę Jo, która umiera w dość dziwny sposób na parkingu przy centrum handlowym. Michael, jak wielu głównych bohaterów w utworach Stephena Kinga, jest znanym pisarzem. Jednak śmierć żony ma znaczny wpływ na jego stan psychiczny. Mężczyzna próbuje poukładać swoje życie na nowo. Wybiera się więc nad jezioro, do domku, w którym spędził ze swoją ukochaną sporo czasu. W dobrze znanym sobie miejscu powraca do pisania, przy czym doświadcza nadnaturalnych przeżyć. Owe miejsce jest zamieszkiwane przez duchy, które nie zamierzają przechodzić obojętnie wobec Michaela.
Nie da się zaprzeczyć, że fabuła i sposób konstrukcji Worka kości bardzo przypomina to, czego czytelnicy mogli doświadczyć podczas czytania kultowego Lśnienia. W obu powieściach mamy do czynienia z pisarzem, który doznał blokady twórczej. Obie książki opowiadają o duchach i ludzkim szaleństwie. Przy czym Worek kości zaskakuje lekkością narracji i wciągającym klimatem. Choć powieść utrzymana jest w konwencji horroru, stanowi coś więcej. Jest to znakomita powieść obyczajowa, w którą w iście mistrzowski sposób wpleciono zjawiska paranormalne.
9. Carrie
Pierwsza powieść Stephena Kinga, wydana w 1974 roku. Bohaterką książki jest tytułowa Carrie White, nastolatka, która nieco rożni się od swoich rówieśników. Nie interesuje się chłopcami, nie ma znajomych i nie prowadzi żadnego życia towarzyskiego. Dziewczyna jest obiektem nieustających drwin i żartów. W końcu Carrie postanawia nieco zmienić swoje podejście i wybiera się na szkolny bal. W czasie imprezy jednak jej szkolni znajomi nie są w stanie powstrzymać się od dokuczania Carrie i wymyślają okrutny żart, który zamienia bal w istne piekło. Okazuje się, że w dziewczynie drzemią ogromne pokłady mocy telekinetycznej. Od tej pory ofiara zamienia się w myśliwego.
Książkę Carrie warto przeczytać chociażby po to, żeby sprawdzić pisarski debiut Stephena Kinga i przekonać się, jak przez lata rozwinął się jego styl. Za pochwałę w tej powieści zasługuje nie tylko ciekawa historia i konstrukcja fabuły, ale także skonfrontowanie telekinezy z religią, co King uczynił przy pomocy postaci fanatycznej matki Carrie, która uważa swoją córkę za czarownicę, w którą wstąpił diabeł.
Powieść doczekała się trzech ekranizacji. Pierwszą w 1976 roku nakręcił Brian De Palma. W filmie tym główną rolę zagrała Sissy Spacek. W 2002 r. tytułową role zagrała Angela Bettis (początkowo miał być to serial, ale nie doczekał się dalszych odcinków, powstał tylko pilot). Kolejna adaptacja pojawiła się w 2013 roku i w tym przypadku w tytułowej roli mogliśmy podziwiać Chloë Grace Moretz.
10. Zielona Mila
Większość fanów Stephena Kinga umieszcza Zieloną Milę na liście swoich ulubionych dzieł tego autora. Nic w tym dziwnego, ponieważ powieść jest naprawdę świetna i jednocześnie stanowi dowód na to, że King jest nie tylko królem grozy, ale również pisarzem, który potrafi wzruszyć. Często zjawiska paranormalne są tylko dodatkiem do prozy Kinga i nie stanowią głównej osi fabuły.
Zielona Mila swoim klimatem zbliżona jest do jednej z najpopularniejszych noweli tego samego autora, czyli wspominanych w tym zestawieniu Skazanych na Shawshank. Akcja rozgrywa się w latach 30. XX wieku i znów przenosi czytelnika do amerykańskiego więzienia, w którym przebywa między innymi morderca William Wharton; Eduard Delacroix, niewzbudzający podejrzeń Francuz, który odbywa wyrok za zgwałcenie i zabójstwo młodej dziewczyny. Do jednej z cel trafia też olbrzymi mężczyzna o załzawionych oczach – John Coffey. Skazany za brutalne zabójstwo dwóch małych dziewczynek osobnik jest najbardziej tajemniczą postacią w całej książce. Jednocześnie stanowi też postać, która znacząco wpływa na pozostałych bohaterów.
Na podstawie tej książki w 1999 roku Frank Darabont nakręcił głośny film, w którym jedną z głównych ról zagrał Tom Hanks.
Źródła zdjęć: http://www.proszynski.pl/, http://www.wydawnictwoalbatros.com/ksiazka,46,1822,bastion.html, http://stephenking.pl/ksiazka/cztery-pory-roku/, http://stephenking.pl/ksiazka/to/, http://www.empik.com/misery-king-stephen,prod520039,ksiazka-p
